Podstawowe urządzenia wytwórcze

Elektrownia Dolna Odra:

  • elektrownia systemowa, konwencjonalna, blokowa z otwartym układem chłodzenia.
  • zbudowana w latach 70 – tych.
  • bloki nr 5 i 6 – turbiny typu 13K215 o mocy 222 MW.
  • bloki nr 7 i 8 – turbiny typu 13K215 o mocy 232 MW.

Bloki nr 1-4 zostały wycofane z eksploatacji w latach:

  • blok nr 1 - 31 grudnia 2020 r.
  • blok nr 2 - 31 grudnia 2020 r.
  • blok nr 3 - 1 stycznia 2014 r.
  • bloki nr 4 - 11 kwietnia 2012 r.

Paliwo podstawowe – węgiel kamienny.

Praca na potrzeby Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, zapewnia ciepło do miasta Gryfina.

Osiągana moc:

  • moc elektryczna zainstalowana: 908 MW,
  • moc cieplna: 91,15 MWt.

Urządzenia i układ zasilania elektrycznego Elektrowni Dolna Odra

Bloki Elektrowni Dolna Odra przyłączone są do rozdzielni sieciowych:

  • Bloki 5 – do rozdzielni 220 kV, z której wychodzą linie w kierunku stacji Gorzów, Morzyczan, Glinki i Vierraden (Niemcy). Ta ostatnia jest linią dwutorową zbudowaną w gabarycie 400 kV,
  • Bloki 6, 7, 8 – do rozdzielni 400 kV zasilającej szynę północną (magistrala 400 kV Krajnik – Dunowo – Słupsk – Żarnowiec) i linię do stacji Plewiska.

Rozdzielnie 400 kV i 220 kV są spięte autotransformatorami 400 i 500 MVA i tworzą stację elektroenergetyczną 400/220 kV Krajnik, która jest własnością PSE Operator SA. Rozdzielnia 220 kV połączona jest autotransformatorem 160 MVA, który znajduje się w stacji 220/110/15 kV  Dolna Odra.

Nawęglanie

W Elektrowni Dolna Odra są trzy ciągi nawęglania. Rozładunek węgla odbywa się za pomocą dwóch wywrotnic wagonowych. Do składowania węgla przeznaczone są cztery place węglowe.

Wentylatory spalin

Na potrzeby każdego kotła pracują dwa wentylatory typu promieniowego. W celu zapewnienia wymaganego podciśnienia w komorze paleniskowej. Równolegle z modernizacją kotłów przeprowadzono modernizację wentylatorów spalin. Wydajność wentylatora wzrosła o 18 %, 731 520 m³/h dla bloków 5, 6, 7 i 8. Wykonane prace pozwalają na uzyskanie maksymalnej mocy kotła.

Odpopielanie i odżużlanie

W wyniku produkcji energii elektrycznej powstaje rocznie około 500-600 tys. ton popioło-żużla. Część popiołu z elektrofiltrów (rocznie ok. 250-280 tys. ton) przesyłana jest pneumatycznie na stację dystrybucji, skąd samochodami przekazywany jest do odbiorców. Popiół lotny wykorzystuje się w budownictwie jako dodatek do betonu oraz do rekultywacji i makroniwelacji terenu. Pozostała część popiołu z żużlem trafia na składowisko metodą hydrauliczną. Aby zmniejszyć uciążliwość składowiska popioło-żużla dla otoczenia, podjęto następujące działania:

  • pozyskiwanie mikrosfery,
  • zabezpieczenie remontowanych kwater przed pyleniem za pomocą trawiastych dywaników (metoda darniowa),
  • pielęgnację zabezpieczonych kwater.

Zamierzeniem Elektrowni Dolna Odra jest utylizacja jak największej ilości popiołu suchego oraz popioło-żużla.

Instalacja odsiarczania spalin

W latach 1999-2003 wybudowana została instalacja odsiarczania spalin z bloków nr 7 i 8.

Foto: Instalacja Odsiarczania Spalin

Kotły

Elektrownia Dolna Odra wyposażona jest w kotły parowe typu OP-650-050 produkcji RAFAKO, opalane węglem kamiennym. Są to kotły pyłowe, opromieniowane, walczakowe, z naturalnym obiegiem wodnym, międzystopniowymi przegrzewaczami pary. Od roku 1992 przeprowadzono szereg modernizacji, zastępując palniki dotychczasowe palnikami niskoemisyjnymi  na kotłach nr 5, 6, 7, 8 palniki FLSm/BWE), przez co osiągnięto znaczną poprawę w redukcji emisji tlenków azotu.

Parametry kotła – typ OP 650-050:

  • produkcji RAFAKO,
  • wydajność znamionowa                    650 t/h,
  • ciśnienie pary świeżej/wtórnej      13,53/2,29 MPa,
  • temperatura pary świeżej/wtórnej       540 °C,
  • temperatura wody zasilającej             242°C,
  • sprawność kotłów zmodernizowanych   91,5 %,
  • sprawność kotłów przed modernizacją   91,4 %.

W ramach prac remontowo-modernizacyjnych oprócz palników niskoemisyjnych, zamontowano także nowego typu instalacje parowe zdmuchiwaczy sadzy i popiołu, wymieniono znaczną część przegrzewaczy pary świeżej, wtórnej oraz kolektorów zbiorczych pary. Zmodernizowano również wentylatory powietrza w celu pełnego pokrycia zapotrzebowania na powietrze kotłów z palnikami niskoemisyjnymi. Efektem tego jest możliwość uzyskania minimalnego poziomu emitowanych NOX i osiągnięcie maksymalnej mocy kotła.

Palniki pyłowe niskoemisyjne

Rok 1994 – bloki 5 ÷ 6 (BWE)

Rok 1999 – bloki 7 ÷ 8 (BWE)

Młyny węglowe

Każdy z czterech  kotłów zainstalowanych w Elektrowni Dolna Odra posiada pięć młynów kulowo-misowych typu MKM-25 o wydajności projektowej ok. 25 t/h.

Przeprowadzona w latach dziewięćdziesiątych modernizacja palników pyłowych kotłów (w celu obniżenia emisji NOX) spowodowała zwiększenie wymagań dotyczących jakości przemiału węgla. W wyniku przeprowadzonych modernizacji młynów uzyskano pożądane efekty:

  • polepszenie przemiału, zwiększenie wydajności młynów o ok. 10 % (do ok. 27 t/h),
  • zmniejszenie jednostkowego zużycia energii na przemiał,
  • poprawę dynamiki młynów,
  • dostosowanie młynów do spalania biomasy.

Turbiny

W Elektrowni Dolna Odra aktualnie pracują cztery turbin upustowo – kondensacyjnych.

Obecnie Elektrownia Dolna Odra posiada typy turbin w zależności od stanu ich zaawansowania modernizacji:

  • bloki nr 5 i 6 posiadają turbiny z regulacją mocy od 110 do 222 MW,
  • bloki nr 7 i 8 posiadają turbiny z regulacją mocy od 120 do 232 MW.

W wyniku przeprowadzonych modernizacji uzyskano następujące efekty techniczno-ekonomiczne:

  • obniżenie jednostkowego zużycia ciepła przez turbinę o 400 kJ/kWh,
  • podniesienie mocy turbiny o 7,5 MW z tego samego strumienia pary z 215 MW do 222,5 MW,
  • podniesienie dyspozycyjności i zmniejszenie awaryjności turbin,
  • spełnienie warunków UCTE (aktualnie ENTSO-E) w zakresie opanowania zrzutów obciążenia i pracy na potrzebach własnych w warunkach awarii KSE,
  • skrócenie czasu rozruchu turbin,
  • poprawę próżni w kondensatorach turbin, wyeliminowanie konieczności postojów turbiny do czyszczenia kondensatorów.

Dane techniczne turbin w Elektrowni Dolna Odra :

  • turbiny (bloki 1, 5, 6 typ 13K215 o mocy 222 MW; bloki 2, 7, 8 typ 13K215 o mocy 232 MW; bloki 3 typ K-200-130),
  • moc znamionowa 222,5 MW, 232 MW, 210 MW,
  • obroty znamionowe  3000 obr./min,
  • ciśnienie pary świeżej  12,75 MPa,
  • temperatura pary świeżej 535°C,
  • ciśnienie w skraplaczu   0,0034 MPa,
  • temperatura wody chłodzącej 17°C,
  • przepływ pary świeżej   650 t/h.

Woda chłodząca pobierana jest w ilości do 62 m3 z Odry za pomocą ujęcia i doprowadzana do dwóch pompowni kanałem otwartym.

W ostatnich latach unowocześniono układ wody chłodzącej poprzez modernizację sit obrotowych i montaż filtrów samooczyszczających typu TAPROGE oraz POSTEORE.

Turbina 13K215- Elektrownia Dolna Odra

Pompy wody zasilającej

Każdy blok w Elektrowni Dolna Odra posiada trzy pompy wody zasilającej, o wydajności 100 kg/s (396 t/h) i ciśnieniu tłoczenia 18,87 MPa (193,5 ata). W ramach modernizacji bloków nr 5, 7, 8 unowocześniono przekładnię pomp wody zasilającej poprzez zastosowanie nowego układu regulacji elektrohydraulicznej. Przekładnia ze sprzęgłem hydrokinetyczym zapewnia płynną regulację wydajności pompy. Sterowanie pompami wody zasilającej jest zrealizowane bezpośrednio z systemu PROCONTROL.

Foto: Pompa zasilająca

Gospodarka wodna

Woda chłodząca pobierana jest w ilości do 62 m3/s z Odry za pomocą ujęcia i doprowadzana do dwóch pompowni kanałem otwartym.

W ostatnich latach unowocześniono układ wody chłodzącej poprzez modernizację sit obrotowych i montaż filtrów samooczyszczających typu TAPROGE oraz POSTEORE.

Generatory

W Elektrowni Dolna Odra aktualnie pracują cztery bloki energetyczne. Eksploatowane generatory zostały całkowicie przezwojone i zmodernizowane ze zwiększeniem mocy z 200 MW na 230 MW.

Modernizacje w latach:

1994r. – blok nr 5 i 6 – generatory 30 żłobkowe produkcji DOLMEL Wrocław (obecne oznaczenie typu: GTHW-230)

1999r. – blok nr 8 – generator 60 żłobkowy produkcji Elektrosiła (obecne oznaczenie typu: GTHW-230-2A).

wykonała firma ABB Dolmel Ltd z siedzibą we Wrocławiu (aktualna nazwa ALSTOM Power Sp. z o. o.).

W roku 2010 TurboCare Poland SA wyprodukował nowy stojan generatora dla bloku nr 7 i oznaczył go typem TWW-232. (S=272,9 MVA, P=232 MW, cos φ = 0,85).  Jest to zmodernizowana wersja 30 żłobkowego stojana TWW-200-2 z jednokierunkowym przepływem destylatu i nowym układem izolacyjnym w klasie ciepłoodporności.

Stojan aktualnie współpracuje z wirnikiem  generatora typu GTHW-230-2A.

Wszystkie generatory posiadają elektromaszynowe układy wzbudzenia ze wzbudnicą prądu przemiennego (WGT-2700-500) i prostownikiem diodowym.

Bloki 5, 6, 7 i 8 wyposażone zostały w nowoczesne mikroprocesorowe regulatory wzbudzenia ETEF-200C produkcji Energotest Gliwice. Regulatory wzbudzenia wszystkich bloków są wyposażone w stabilizatory systemowe.

Napięcie zadane regulacji napięcia jest wypracowywane przez zainstalowany w stacji Krajnik zmodernizowany układ wtórnej regulacji napięcia stacji ARNE-2 produkcji IE Oddział Gdańsk, wykorzystujący zdolności regulacji napięcia generatorów oraz regulację przekładni autotransformatorów sprzęgających systemy napięciowe stacji. Układy regulacji bloków Elektrowni Dolna Odra spełniają wymagania IRiESP.

Foto: Generator typu GTHW-230-2A

Wyprowadzenie mocy

Wyprowadzenie mocy to układ szynoprzewodów wraz z układami pomiarowymi, który łączy generator z transformatorem blokowym. Pomiędzy jednym a drugim znajduje się transformator zaczepowy, który z energii wyprodukowanej przez generator zasila urządzenia bloku, tzw. potrzeby własne. Na blokach 5, 6, 7, 8  zastosowano wyłączniki generatorowe, które znajdują się pomiędzy generatorami a transformatorami.  Szynoprzewody ekranowane dodatkowo wyposażone są w instalacje nadciśnienia suchego powietrza pozwalają całkowicie wyeliminować niekorzystne zjawisko kondensacji pary wodnej wewnątrz szynoprzewodu. Zastosowanie wyłącznika generatora przyczynia się do zwiększenia bezpieczeństwa i dyspozycyjności bloku energetycznego (uproszczone operacje ruchowe, zasilanie układu potrzeb własnych z sieci, ograniczona ilość przełączeń zasilania potrzeb własnych na potrzeby ogólne i odwrotnie do niezbędnych, selektywne zabezpieczenia różnicowe dla generatora, transformatora blokowego oraz zaczepowego, ochrona i uniknięcie szkód pośrednich.

 

Rys: Wyłącznik generatorowy

Transformatory blokowe

Transformatory blokowe są ostatnim ogniwem wytwarzania energii elektrycznej. Podwyższają napięcie generatorów do wartości napięć przesyłowych (110 kV, 220 kV i 400 kV) i łączą generatory z siecią energetyczną. Modernizacje transformatorów blokowych bloków nr 7 i 8 polegały na wykonaniu nowych zmodernizowanych uzwojeń.

Foto: Transformator

Cyfrowy Zespół Automatyki Zabezpieczeniowej bloku generator-transformator

Zespół CZAZ-GT zapewnia prawidłowe reagowanie na wszystkie rodzaje zakłóceń i nienormalne stany pracy oraz spełnia funkcje wymagane od automatyki zabezpieczeniowej bloku generator – transformator. Zespół zawarty jest w dwóch szafach oznaczonych: CZAZ-GT-A i CZAZ-GT-B.

Pomiary energii produkowanej przez elektrownię

Do rozliczenia energii elektrycznej „NETTO” służy system komputerowy.

Do zasilania liczników służą przekładniki kombinowane zabudowane w ciągach wyprowadzenia mocy z poszczególnych generatorów. Przekładniki tzw. kombinowane, czyli łączące w jednym urządzeniu funkcję przekładnika prądowego i napięciowego z wewnętrzną izolacją gazową SF6 i zewnętrznym izolatorem z gumy silikonowej ( izolator kompozytowy).

Zmiany układu zasilania

Modernizacja układu zasilania wiązała się z wymianą wyeksploatowanych rozdzielnic w układzie zasilania potrzeb własnych blokowych i rozdzielni potrzeb ogólnych RR2 dla stworzenia warunków do zasilania urządzeń dla potrzeb IOS dla bloków 7 i 8 (2002 rok) i aktualnie dla zasilania IOS bloków 5 i 6 (drugi transformator TR 3a, 220/6 kV, 25 MVA , do zasilania rozdzielni RR2 – 2011 rok). Rozdzielnie potrzeb własnych były wymieniane sukcesywnie, razem z modernizacją bloków.  Zastosowanie znalazły rozdzielnice serii PREM -12, -14SM.

Urządzenia elektryczne, nastawnie i rozdzielnie

Energia elektryczna wyprowadzana jest poprzez rozdzielnię 220 kV – blok nr 5 oraz rozdzielnię 400 kV – bloki nr 6, 7, 8. Każda z tych rozdzielni ma podwójny układ szyn, a rozdzielnie 220 i 400 kV posiadają dodatkowo szynę obejściową. Scentralizowano prowadzenie ruchu bloków z oddzielnych nastawni (jedna na dwa bloki). Pozostałe nastawnie, z których prowadzi się sterowanie instalacjami urządzeń pomocniczych elektrowni to: nastawnia ciepłownicza, nastawnia demineralizacji wody, nastawnia nawęglania, nastawnia odpopielania i nastawnia urządzeń elektrycznych dla potrzeb ogólnych elektrowni.