Elektrownia Dolna Odra:

  • elektrownia systemowa, konwencjonalna, blokowa z otwartym układem chłodzenia.
  • zbudowana w latach 70 – tych.
  • bloki nr 1, 5 i 6 – turbiny typu 13K215 o mocy 222 MW.
  • bloki nr 2, 7 i 8 – turbiny typu 13K215 o mocy 232 MW.
  • bloki nr 3, 4 – wycofane z eksploatacji.

Paliwo podstawowe – węgiel kamienny, przemysłowo współspalana jest biomasa.

Praca na potrzeby Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, zapewnia ciepło do miasta Gryfina.

Osiągana moc:

  • moc elektryczna zainstalowana: 1 362 MW,
  • moc cieplna: 100,81 MWt.

Urządzenia i układ zasilania elektrycznego Elektrowni Dolna Odra

Bloki Elektrowni Dolna Odra przyłączone są do trzech rozdzielni sieciowych:

  • Blok 1 – do rozdzielni 110 kV Dolna Odra (zlokalizowanej w sąsiedztwie bloków energetycznych) zasilającej sieć dystrybucyjną 110 kV  ENEA SA,
  • Bloki 2, 5 – do rozdzielni 220 kV, z której wychodzą linie w kierunku stacji Gorzów, Morzyczan, Glinki i Vierraden (Niemcy). Ta ostatnia jest linią dwutorową zbudowaną w gabarycie 400 kV,
  • Bloki 6, 7, 8 – do rozdzielni 400 kV zasilającej szynę północną (magistrala 400 kV Krajnik – Dunowo – Słupsk – Żarnowiec) i linię do stacji Plewiska.

Rozdzielnie 400 kV i 220 kV są spięte autotransformatorami 400 i 500 MVA i tworzą stację elektroenergetyczną 400/220 kV Krajnik, która jest własnością PSE Operator SA. Rozdzielnie 220 kV i 110 kV połączone są autotransformatorem 160 MVA, który znajduje się w stacji 220/110/15 kV  Dolna Odra.

Nawęglanie

W Elektrowni Dolna Odra są trzy ciągi nawęglania. Rozładunek węgla odbywa się za pomocą dwóch wywrotnic wagonowych. Do składowania węgla przeznaczone są cztery place węglowe.

Foto: Nawęglanie

Wentylatory spalin

Na potrzeby każdego kotła pracują dwa wentylatory typu promieniowego. W celu zapewnienia wymaganego podciśnienia w komorze paleniskowej. Równolegle z modernizacją kotłów przeprowadzono modernizację wentylatorów spalin. Wydajność wentylatora wzrosła o 18 %, 748 800 m³/h dla bloków 1, 2; 712 800 m³/h dla bloku 3 oraz 731 520 m³/h dla bloków 5, 6, 7 i 8. Wykonane prace pozwalają na uzyskanie maksymalnej mocy kotła.

Odpopielanie i odżużlanie

W wyniku produkcji energii elektrycznej powstaje rocznie około 500-600 tys. ton popioło-żużla. Część popiołu z elektrofiltrów (rocznie ok. 250-280 tys. ton) przesyłana jest pneumatycznie na stację dystrybucji, skąd samochodami przekazywany jest do odbiorców. Popiół lotny wykorzystuje się w budownictwie jako dodatek do betonu oraz do rekultywacji i makroniwelacji terenu. Pozostała część popiołu z żużlem trafia na składowisko metodą hydrauliczną. Aby zmniejszyć uciążliwość składowiska popioło-żużla dla otoczenia, podjęto następujące działania:

  • pozyskiwanie mikrosfery,
  • zabezpieczenie remontowanych kwater przed pyleniem za pomocą trawiastych dywaników (metoda darniowa),
  • pielęgnację zabezpieczonych kwater.

Zamierzeniem Elektrowni Dolna Odra jest utylizacja jak największej ilości popiołu suchego oraz popioło-żużla.

Instalacja odsiarczania spalin

Z początkiem 1996 roku w Elektrowni Dolna Odra rozpoczęto przedsięwzięcie inwestycyjno-modernizacyjne – budowę instalacji odsiarczania spalin. Pierwszy etap objął odsiarczanie spalin z bloków nr 1 i 2 i jego realizacja zakończyła się w roku 2000. W latach 1999-2003 wybudowana została instalacja odsiarczania spalin z bloków nr 7 i 8. Ponadto w Elektrowni Pomorzany, wchodzącej w skład Zespołu, realizowany był nowatorski na skalę światową projekt przemysłowej instalacji jednoczesnego odsiarczania i odazotowania spalin metodą radiacyjną.

Foto: Instalacja Odsiarczania Spalin

Kotły

Elektrownia Dolna Odra wyposażona jest w kotły parowe typu OP-650-050 produkcji RAFAKO, opalane węglem kamiennym. Są to kotły pyłowe, opromieniowane, walczakowe, z naturalnym obiegiem wodnym, międzystopniowymi przegrzewaczami pary. Od roku 1992 przeprowadzono szereg modernizacji, zastępując palniki dotychczasowe palnikami niskoemisyjnymi  na kotłach nr 1, 2, 5, 6, 7, 8 palniki FLSm/BWE), przez co osiągnięto znaczną poprawę w redukcji emisji tlenków azotu.

Parametry kotła – typ OP 650-050:

  • produkcji RAFAKO,
  • wydajność znamionowa                    650 t/h,
  • ciśnienie pary świeżej/wtórnej      13,53/2,29 MPa,
  • temperatura pary świeżej/wtórnej       540 °C,
  • temperatura wody zasilającej             242°C,
  • sprawność kotłów zmodernizowanych   91,5 %,
  • sprawność kotłów przed modernizacją   91,4 %.

W ramach prac remontowo-modernizacyjnych oprócz palników niskoemisyjnych, zamontowano także nowego typu instalacje parowe zdmuchiwaczy sadzy i popiołu, wymieniono znaczną część przegrzewaczy pary świeżej, wtórnej oraz kolektorów zbiorczych pary. Zmodernizowano również wentylatory powietrza w celu pełnego pokrycia zapotrzebowania na powietrze kotłów z palnikami niskoemisyjnymi. Efektem tego jest możliwość uzyskania minimalnego poziomu emitowanych NOX i osiągnięcie maksymalnej mocy kotła.

Palniki pyłowe niskoemisyjne

 

Rok 1994 – bloki 5 ÷ 6 (BWE)

Rok 1996 – bloki 1 ÷ 2 (BWE)

Rok 1999 – bloki 7 ÷ 8 (BWE)

Młyny węglowe

Każdy z sześciu  kotłów zainstalowanych w Elektrowni Dolna Odra posiada pięć młynów kulowo-misowych typu MKM-25 o wydajności projektowej ok. 25 t/h.

Przeprowadzona w latach dziewięćdziesiątych modernizacja palników pyłowych kotłów (w celu obniżenia emisji NOX) spowodowała zwiększenie wymagań dotyczących jakości przemiału węgla. W wyniku przeprowadzonych modernizacji młynów uzyskano pożądane efekty:

  • polepszenie przemiału, zwiększenie wydajności młynów o ok. 10 % (do ok. 27 t/h),
  • zmniejszenie jednostkowego zużycia energii na przemiał,
  • poprawę dynamiki młynów,
  • dostosowanie młynów do spalania biomasy.

 

Turbiny

W Elektrowni Dolna Odra aktualnie pracuje sześć turbin upustowo – kondensacyjnych.

Obecnie Elektrownia Dolna Odra posiada typy turbin w zależności od stanu ich zaawansowania modernizacji:

  • bloki nr 1 ,5 i 6 posiadają turbiny z regulacją mocy od 110 do 222 MW,
  • bloki nr 3 (w dniu 01.01.2014 r. został wycofany z eksploatacji),
  • bloki nr 4 (w dniu 11.04.2012 r. został wycofany z eksploatacji),
  • bloki nr 2, 7 i 8 posiadają turbiny z regulacją mocy od 120 do 232 MW.

W wyniku przeprowadzonych modernizacji uzyskano następujące efekty techniczno-ekonomiczne:

  • obniżenie jednostkowego zużycia ciepła przez turbinę o 400 kJ/kWh,
  • podniesienie mocy turbiny o 7,5 MW z tego samego strumienia pary z 215 MW do 222,5 MW,
  • podniesienie dyspozycyjności i zmniejszenie awaryjności turbin,
  • spełnienie warunków UCTE (aktualnie ENTSO-E) w zakresie opanowania zrzutów obciążenia i pracy na potrzebach własnych w warunkach awarii KSE,
  • skrócenie czasu rozruchu turbin,
  • poprawę próżni w kondensatorach turbin, wyeliminowanie konieczności postojów turbiny do czyszczenia kondensatorów.

Dane techniczne turbin w Elektrowni Dolna Odra :

  • turbiny (bloki 1, 5, 6 typ 13K215 o mocy 222 MW; bloki 2, 7, 8 typ 13K215 o mocy 232 MW;bloki 3 typ K-200-130),
  • moc znamionowa 222,5 MW, 232 MW, 210 MW,
  • obroty znamionowe  3000 obr./min,
  • ciśnienie pary świeżej  12,75 MPa,
  • temperatura pary świeżej 535°C,
  • ciśnienie w skraplaczu   0,0034 MPa,
  • temperatura wody chłodzącej 17°C,
  • przepływ pary świeżej   650 t/h.

Woda chłodząca pobierana jest w ilości do 62 m3 z Odry za pomocą ujęcia i doprowadzana do dwóch pompowni kanałem otwartym.

W ostatnich latach unowocześniono układ wody chłodzącej poprzez modernizację sit obrotowych i montaż filtrów samooczyszczających typu TAPROGE oraz POSTEORE.

Turbina 13K215- Elektrownia Dolna Odra

 

Turbina 4UCK65 – Elektrowni Szczecin

Pompy wody zasilającej

Każdy blok w Elektrowni Dolna Odra posiada trzy pompy wody zasilającej, o wydajności 100 kg/s (396 t/h) i ciśnieniu tłoczenia 18,87 MPa (193,5 ata). W ramach modernizacji bloków nr 1, 2, 5, 7, 8 unowocześniono przekładnię pomp wody zasilającej poprzez zastosowanie nowego układu regulacji elektrohydraulicznej. Przekładnia ze sprzęgłem hydrokinetyczym zapewnia płynną regulację wydajności pompy. Sterowanie pompami wody zasilającej jest zrealizowane bezpośrednio z systemu PROCONTROL.

 

 

Foto: Pompa zasilająca

Gospodarka wodna

Woda chłodząca pobierana jest w ilości do 62 m3/s z Odry za pomocą ujęcia i doprowadzana do dwóch pompowni kanałem otwartym.

W ostatnich latach unowocześniono układ wody chłodzącej poprzez modernizację sit obrotowych i montaż filtrów samooczyszczających typu TAPROGE oraz POSTEORE.

Generatory

W Elektrowni Dolna Odra aktualnie pracuje sześć bloków energetycznych. Eksploatowane generatory zostały całkowicie przezwojone i zmodernizowane ze zwiększeniem mocy z 200 MW na 230 MW.

Modernizacje w latach:

1994r. – blok nr 5 i 6 – generatory 30 żłobkowe produkcji DOLMEL Wrocław (obecne oznaczenie typu: GTHW-230)

1996r. – blok nr 1 – generator 30 żłobkowy produkcji DOLMEL Wrocław (obecne oznaczenie typu: GTHW-230)

1996r. – blok nr 2 – generator 60 żłobkowy produkcji Elektrosiła (obecne oznaczenie typu: GTHW-230-2A)

1999r. – blok nr 8 – generator 60 żłobkowy produkcji Elektrosiła (obecne oznaczenie typu: GTHW-230-2A).

wykonała firma ABB Dolmel Ltd z siedzibą we Wrocławiu (aktualna nazwa ALSTOM Power Sp. z o. o.).

W roku 2010 TurboCare Poland SA wyprodukował nowy stojan generatora dla bloku nr 7 i oznaczył go typem TWW-232. (S=272,9 MVA, P=232 MW, cos φ = 0,85).  Jest to zmodernizowana wersja 30 żłobkowego stojana TWW-200-2 z jednokierunkowym przepływem destylatu i nowym układem izolacyjnym w klasie ciepłoodporności.

Stojan aktualnie współpracuje z wirnikiem  generatora typu GTHW-230-2A.

Wszystkie generatory posiadają elektromaszynowe układy wzbudzenia ze wzbudnicą prądu przemiennego (WGT-2700-500) i prostownikiem diodowym.

Bloki 1, 2, 5, 6, 7 i 8 wyposażone zostały w nowoczesne mikroprocesorowe regulatory wzbudzenia ETEF-200C produkcji Energotest Gliwice. Regulatory wzbudzenia wszystkich bloków są wyposażone w stabilizatory systemowe.

Napięcie zadane regulacji napięcia jest wypracowywane przez zainstalowany w stacji Krajnik zmodernizowany układ wtórnej regulacji napięcia stacji ARNE-2 produkcji IE Oddział Gdańsk, wykorzystujący zdolności regulacji napięcia generatorów oraz regulację przekładni autotransformatorów sprzęgających systemy napięciowe stacji. Układy regulacji bloków Elektrowni Dolna Odra spełniają wymagania IRiESP.

Foto: Generator typu GTHW-230-2A

Wyprowadzenie mocy

Wyprowadzenie mocy to układ szynoprzewodów wraz z układami pomiarowymi, który łączy generator z transformatorem blokowym. Pomiędzy jednym a drugim znajduje się transformator zaczepowy, który z energii wyprodukowanej przez generator zasila urządzenia bloku, tzw. potrzeby własne. Zastosowano na blokach 1, 2, 5, 6, 7, 8  wyłączniki generatorowe, które znajdują się pomiędzy generatorami a transformatorami.  Szynoprzewody ekranowane dodatkowo wyposażone są w instalacje nadciśnienia suchego powietrza pozwalają całkowicie wyeliminować niekorzystne zjawisko kondensacji pary wodnej wewnątrz szynoprzewodu. Zastosowanie wyłącznika generatora przyczynia się do zwiększenia bezpieczeństwa i dyspozycyjności bloku energetycznego (uproszczone operacje ruchowe, zasilanie układu potrzeb własnych z sieci, ograniczona ilość przełączeń zasilania potrzeb własnych na potrzeby ogólne i odwrotnie do niezbędnych, selektywne zabezpieczenia różnicowe dla generatora, transformatora blokowego oraz zaczepowego, ochrona i uniknięcie szkód pośrednich.

 

Rys: Wyłącznik generatorowy

Transformatory blokowe

Transformatory blokowe są ostatnim ogniwem wytwarzania energii elektrycznej. Podwyższają napięcie generatorów do wartości napięć przesyłowych (110 kV, 220 kV i 400 kV) i łączą generatory z siecią energetyczną. Modernizacje transformatorów blokowych bloków nr 1,2,7 i 8 polegały na wykonaniu nowych zmodernizowanych uzwojeń.

Foto: Transformator

Cyfrowy Zespół Automatyki Zabezpieczeniowej bloku generator-transformator

Zespół CZAZ-GT zapewnia prawidłowe reagowanie na wszystkie rodzaje zakłóceń i nienormalne stany pracy oraz spełnia funkcje wymagane od automatyki zabezpieczeniowej bloku generator – transformator. Zespół zawarty jest w dwóch szafach oznaczonych: CZAZ-GT-A i CZAZ-GT-B.

Pomiary energii produkowanej przez elektrownię

Do rozliczenia energii elektrycznej „NETTO” służy system komputerowy.

Do zasilania liczników służą przekładniki kombinowane zabudowane w ciągach wyprowadzenia mocy z poszczególnych generatorów. Przekładniki tzw. kombinowane, czyli łączące w jednym urządzeniu funkcję przekładnika prądowego i napięciowego z wewnętrzną izolacją gazową SF6 i zewnętrznym izolatorem z gumy silikonowej ( izolator kompozytowy).

Zmiany układu zasilania

Modernizacja układu zasilania wiązała się z wymianą wyeksploatowanych rozdzielnic w układzie zasilania potrzeb własnych blokowych (bloki 1, 2, 5, 6, 7 i 8 ) i rozdzielni potrzeb ogólnych RR2 dla stworzenia warunków do zasilania urządzeń dla potrzeb IOS dla bloków 7 i 8 (2002 rok) i aktualnie dla zasilania IOS bloków 5 i 6 (drugi transformator TR 3a, 220/6 kV, 25 MVA , do zasilania rozdzielni RR2 – 2011 rok). Rozdzielnie potrzeb własnych były wymieniane sukcesywnie, razem z modernizacją bloków.  Zastosowanie znalazły rozdzielnice serii PREM -12, -14SM.

Urządzenia elektryczne, nastawnie i rozdzielnie

Energia elektryczna wyprowadzana jest poprzez rozdzielnię 110 kV – blok nr 1, 220 kV – bloki nr 2, 5 oraz rozdzielnię 400 kV – bloki nr 6, 7, 8. Każda z tych rozdzielni ma podwójny układ szyn, a rozdzielnie 220 i 400 kV posiadają dodatkowo szynę obejściową. Scentralizowano prowadzenie ruchu bloków z oddzielnych nastawni (jedna na dwa bloki). Pozostałe nastawnie, z których prowadzi się sterowanie instalacjami urządzeń pomocniczych elektrowni to: nastawnia ciepłownicza, nastawnia demineralizacji wody, nastawnia nawęglania, nastawnia odpopielania i nastawnia urządzeń elektrycznych dla potrzeb ogólnych elektrowni.

Elektrociepłownia Pomorzany:

Zbudowana w latach 1936 – 1940.  

Dostosowanie do celów ciepłowniczych 1978 – 1979.

Dwa bloki ciepłownicze A i B:

  • Kotły Benson OP 230,
  • Turbiny TK 67,1MWe, 90MWt.
  • Kocioł ciepłowniczy wodny WP120.

Praca na potrzeby KSE, jedno z podstawowych źródeł ciepła dla miasta Szczecina.

Osiągana moc:

  • moc elektryczna zainstalowana: 134,2 MW,
  • moc cieplna: 323,5 MWt.

Elektrociepłownia Szczecin:

Zbudowana w latach 1911 – 1916.

Od roku 1970 przystosowana do pracy w scentralizowanym systemie ciepłowniczym lewobrzeżnej części Szczecina.

Ciepło wytwarzane w skojarzeniu z energią elektryczną. Praca w układzie kolektorowym. 

Blok biomasowy:

  • Kocioł fluidalny, 100% biomasy, OF 230 (2011r.)
  • Turbina UCK 65 – 68,5 MWe, 120 MWt (2000r.)
  • Kocioł wodny PTWM50 – 42,14 MWt.

Osiągana moc:

  • moc elektryczna zainstalowana: 76,0 MW,
  • moc cieplna: 162,14 MWt.